Մինչև 2 տարեկան դառնալը երեխան ունենում է 20 ատամ, որոնք կոչվում են կաթնատամներ։ 6-7 տարեկանից սկսած այս ատամները սկսում են թուլանալ, շարժվել, ընկնում են և փոխարինվել 32 խոշոր մշտական ատամներով։
Ըստ նշանակության արմատները լինում են 2 տեսակ` կտրիչներ և ծամիչներ։ Պատառը կծում ենք կտրիչ ատամով, տրորում մանրացնում ծամիչներով։
Ամեն ատամ պատված է շատ ամուր նյութով` էմալով։ Ատամների խնամքը շատ կարևոր է արողջության համար։ Սննդի մնացորդները ատամների արանքում վնասում են ատամները։
Փողոցում մի տղա աղտի մեջ գտավ մի թուղթ, որի վրա մի մարդ էր նկարված։ Այդ մարդը տղային անճոռնի թվաց։ Նա տեսավ, որ թղթի վրա գրված էր «Ով այս մարդուն գտնի խնդրում ենք զանգահարեք մեզ»։ Տղան տարավ այդ թուղթը տուն և ցույց տվեց մայրիկին։ Մայրիկը տղային ասաց, որ նա երբեք այդ մարդու մոտ չգնա ու իր հետ չխոսի։ Տղան հարցրեց մորը, թե ինչո՞ւ նա չի կարող խոսել այդ մարդու հետ, բայց մայրիկը չպատասխանեց տղայի հարցին։ Եվ տղան որոշեց գնալ բակ։ Նա մի ոստիկանի տեսավ ու նրան հարցրեց այդ մարդու մասին և հարցրեց, թե ինչո՞ւ են այդ մարդուն փնտրում։ Ոստիկանն ասաց. «Այդ մարդը շատ վատն է։ Նա բանտից փախուստ է իրականացրել։ Դրա համար այդ թղթերը կախված են քաղաքում։ Նաև նա շատ կանոններ է խախտում։ Նա անընդհատ աղտոտում է փողոցները և բոլորի հետ վատ է վերաբերվում։ Նաև նրա դաստիարակությանը ահավոր է ու նա իր նկատմամբ շատ խրոխտ է»։ Տղան հարցրեց. «Իսկ ի՞նչ է նշանակում խրոխտ»։ Ոստիկանը պատասխանեց. «Դա նշանակում է, որ նա ինքն իր հանդեպ շատ լավ է, բայց մնացածների հանդեպ վատ»։ Նա շնորհակալություն հայտնեց ոստիկանից և գնաց։ Նա ուզեց տուն գնա, բայց ինչ-որ մի անծանոթ մարդ տեսավ։ Նա նայեց այդ մարդուն և հասկացավ, որ այդ մարդն էր։ Նա արագ վազեց ոստիկանի մոտ։ Ոստիկանը հասցրեց նրան բռնել և նրան տարան բանտ։ Նա տղային շնորհակալություն հայտնեց։ Որովհետև նրան չէին կարողանում բռնեն։ Նրանք ամեն կերպ փորձում էին ամեն ինչ անօգուտ էր։ Այսպիսով այդ մարդուն բռնեցին և այդ տղայի շատ նվերներ տվեցին ոստիկանները։
Ա.Դարբին, երբ, լիրբ, հարբել, նուրբ, որբ, սուրբ, սրբել, ուրբաթ, փրփուր, երփներանգ:
Բ. Խաբել, խաբեբա, շաբաթ, համբերել, համբուրել, համբույր, շամփուր, ճամփա:
Գ. Աղբյուր, եղբայր, ողբալ, աղբանոց, թուխպ:
2․ Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:
Անօդ տարածության մեջ մարդն իր մարմինը չի զգում: (անօդ, անոթ)
Աղջիկը դասավորեց արհեստանոցի բոլոր անոթները ու դուրս եկավ: (անօդ, անոթ)
Տղայի աղմկոտ ու անհանգիստ վարքը վախեցնում էր ծնողներին: (վարկ, վարք)
Նրանք ամեն ինչ արեցին իրենց արտադրանքի վարկը բարձր պահելու համար: (վարկ, վարք)
3. Փակագծում տրված գոյականները գրի´ր համապատասխան հոլովով, նշի՛ր հոլովը։
Նյու Յորքի բնակիչները զարմանքով դիտում էին 19-ամյա մի ուսանողի, որը սիրալիր ժպիտը սեղմում էր մի մեծ հանրախանութ մտնող բոլոր այցելուների ձեռքերը: Այդ ձևը 8643-րդ հաճախորդի ողջունելուց հետո նա վեր պարզեց կապտած ձեռքը և բացականչեց.
-Ուռա´: Ռուզվելտի ռեկորդը գերազանցեցի:
Հավանաբար քչերին է հայտնի, որ 1907 թվականին Սպիտակ տանը մի ընդունելության ժամանակ ԱՄՆ-ում այն ժամանակվա նախագահը սեղմել էր 8513 մարդու ձեռք:
4. Ուշադրությու` ն դարձրու ընդգծված գոյականների ձևերին և իմաստներին, գտի´ր տարբերությունները:
Ա. Դերձակը հագուստ էր կարում: Բ. Դերձակը հագուստն էր կարում:
Ա. Փողոցում գիրք էր վաճառվում: Բ. Փողոցում գիրքը վաճառվում էր:
Ա.Ծովային մի թռչուն երկար ժամանակ լողում ու սուզվում էր:
Բ. Ծովային թռչունը երկար ժամանակ լողում ու սուզվում էր:
Ա. Անտառում մի որսորդի հանդիպեց: Բ. Անտառում որսորդին հանդիպեց:
Ա. Այստեղ հավանաբար արջ է պառկած եղել: Բ. Հավանաբար արջն այստեղ է պառկած եղել:
Ա խմբի գոյականները անորոշ են, իսկ Բ խմբի գոյականները որոշյալ
5. Տրված տեքստում մտքին համապատասխանող ածականներ ավելացրո՛ւ: Տրված և ստացված տեքստերը համեմատի՛ր:
Մագելանի արշավախմբի ցաքուցրիվ մնացորդները երկար ճամփորդության հոգնությունը դեռ չէին թոթափել, երբ կաթոլիկ եկեղեցին նրանց կանչեց հաշիվ տալու: Բանն այն է, որ ճամփորդների օրացույցում մեկ օր պակասում էր: Իսկ դա նշանակում էր, որ եկեղեցական տոները ժամանակին չէին նշվել: Հավատի կանոններից այդպիսի շեղումն այն ժամանակ պատժվում էին: Բայց գիտնականները շուտով գտան, թե որտե՞ղ էր մնացել «կորած» օրը: Ճանապարհորդելով երկրագնդի շուրջը դեպի արևմուտք՝ Արևի շարժման ուղղությամբ , ծովագնացները իբրև թե մեկ օր հետ էին գնացել: Շուրջերկրյա ճանապարհորդությունը դեպի արևելք, ընդհակառակը, նրանց օրացույցին մեկ օր կավելացներ:
Ներկայումս նման խառնաշփոթությունից խուսափելու համար Խաղաղ օվկիանոսի միջով՝ բևեռից բևեռ, մի գիծ են անցկացրել, որն անցնելիս նավերը կամ անմիջապես ընկնում են «վաղը» կամ վերադառնում են «երեկվան»:
6․ Կարդա՛ և կետադրի՛ր նախադասությունները․
1․Նա հասկացավ, որ գիշերը հասել էր։ Վերջին ուժերը հավաքեց, ջանք արավ, շարժվեց մինչև անգամ ծնկները բարձրացրեց և կրկին ընկավ մի ծանր ու անզոր թառանչով։ Նա լսեց իր թառանչը և այդ վերջին ձայնն էր, որ նա լսեց այս աշխարհքում։
2․ Մի գարնան իրիկուն, դռանը նստած զրույց էինք անում երբ այս դեպքը պատահեց։
3․ Եվ ահա նորից, գարնան հետ վերադարձել էր իր բունը։ Ձու էր ածել, ճուտ էր հանել ու ամբողջ օրը թռչում կերակուր էր բերում իր ճուտերին։
4․ Էն իրիկունն էլ, որ ասում եմ եկավ կտցում կերակուր բերավ ճուտերի համար։
5․ Փիշտ-փիշտ,- վեր թռանք ամենքս, իսկ ծիծեռնակը սուր ծղրտալով ընկավ կատվի ետևից։
6․ Մի գարնան իրիկուն էր, որ այս դեպքը պատահեց։ Շատ տարիներ են անցել, բայց ես չեմ մոռանում այն գարնան իրիկունը, երբ ես առաջին անգամ իմացա, որ ծիծեռնակի մայրն էլ մայր է ու սիրտն էլ սիրտ է ինչպես մերը։
7․ Նախադասություններում սխալ գործածված բառեր և արտահայտություններ կան, գտի՛ր և ուղղի՛ր:
Այդ հավաքին իր մասնակցեց նրանց առաջնորդը:
Սպիտակ զգեստը քեզ շատ է սազում:
Ոսկեծամ մի աղջիկ գալիս է աղբյուրը ջրի:
Մոտենում է աղջկան և տեսնում, որ մի վիշապ, գլուխը նրա ծնկներին, քնել է:
Ու հանկարծ սիրահարվել էր այդ աղջկան:
Այլևս առավոտները չէին երգում:
Գառնուկները հոտոտում էին հողի բույրը:
Սովորում ենք ճիշտ լվացվել
Քանի որ մեր ձեռքերը մեր մարմնի ամենաօգտագործվող մասն են, դրանք հարկավոր է հաճախակի լվանալ:
Լվացվելու համար օգտագործում ենք ջուր և օճառ: Օճառը լինում է պինդ և հեղուկ : Ցանկալի է օգտագործել հեղուկ օճառ, քանի որ այն գտնվում է փակ ամանում և ձեռքից ձեռք չի անցնում:
Լվացվելը պարտադիր է ուտելուց , սնունդ պատրաստելուց առաջ, պետքարանից հետո, դրսից տուն գալուց, կենդանիների հետ շփվելուց, հողի հետ խաղալուց հետո և այլն:
Լվացվելիս պետք է ուշադրություն դարձնել եղունգների տակին, մատների միջև տարածություններին:
Ձեռքերը պետք է լավ չորացնել անձնական սրբիչով, կամ թղթե անձեռոցիկով:
Говоря о весеннем цветении деревьев, нельзя не упомянуть о цветении сосны и ели. Только вот цветков-то на этих деревьях нет! Роль цветков у сосны, ели, да и у лиственницы, выполняют шишечки. Маленькие, красные, появляются они на боковых веточках ели во второй половине мая. Жёлтое облачко пыльцы из них перелетает на
ярко-малиновые шишечки, находящиеся на верхушках деревьев. Осенью те из них, на которые попала пыльца, станут большими коричневыми, привычными для нас еловыми шишками.
Позже появится облачко пыльцы над сосной. Пылящие шишки похожи на длинненькие жёлтые колоски, собранные кучками. С них пыльца попадает на маленькие, красно-зелёные шишки. Опылённые, они только на второй год превратятся в крупные сосновые шишки.
У лиственницы пылящие шишки мелкие, желтоватого цвета. А те, которые ловят пыльцу,— крупные, красноватые, с воротничком из пучка ярко-зелёных молодых хвоинок. Эти шишки полностью созревают уже к осени.
Խոսելով ծառերի գարնանային ծաղկման մասին՝ չի կարելի չնշել սոճու և եղևնի ծաղկման մասին։ Միայն թե այս ծառերի վրա ծաղիկներ չկան: Ծաղիկների դերը սոճու, եղևնի և խեժի մեջ կատարվում է կոներով: Փոքր, կարմիր, եղևնի կողային ճյուղերին հայտնվում են մայիսի երկրորդ կեսին։ Նրանցից թռչում է ծաղկափոշու դեղին ամպ
վառ բոսորագույն կոներ, որոնք տեղակայված են ծառերի գագաթներին: Աշնանը ծաղկափոշու աճեցվածները կվերածվեն մեծ, շագանակագույն, ծանոթ եղևնի կոների:
Ավելի ուշ սոճու վրա ծաղկափոշու ամպ կհայտնվի։ Փոշոտ կոները նման են երկար դեղին հասկերի, որոնք հավաքված են կույտերով: Դրանցից ծաղկափոշին ընկնում է փոքր, կարմիր-կանաչ կոների վրա։ Փոշոտված դրանք միայն երկրորդ տարում կվերածվեն խոշոր սոճու կոների։
Լարխի մեջ փոշոտ կոները փոքր են, դեղնավուն գույնի։ Իսկ ծաղկափոշու բռնողները մեծ են, կարմրավուն, վառ կանաչ երիտասարդ ասեղներից պատրաստված օձիքով։ Այս բողբոջները լիովին հասունանում են մինչև աշուն:
Առաջադրանք 1
Քրիստոնեությունը համաշխարհային խոշորագույն կրոններից մեկն է: Այն ունի մոտ 2,1 մլրդ հավատացյալ աշխարհի գրեթե բոլոր երկրներում: Իսլամի և բուդդայականության հետ մեկտեղ մտնում է երեք համաշխարհային կրոնների թվի մեջ:
1.Քրիստոնեական եկեղեցին/ էջ10-14/պատմել/, տալ նոր հասկացությունների բացատրությունը
2.Համեմատել քրիստոնեությունը/աղբյուր/ և հեթանոսությունը/աղբյուրը/՝ գտնելով տարբերություններ, նմանություններ:
3.Կատարել փոքրիկ ուսումնասիրություն.
«Հռոմի «պապուհին», մի՞ֆ է, թե՞ իրականություն»/ներկայացնել, գտնել տարբեր լեգենդներ, հիմնավորել տեսակետդ/
Հռոմի պապուհի Հովհաննես(ուհի)-ը լեգենդար անհատականություն է, կին։ Նա զբաղեցրել է պապական աթոռը Հովհաննես VIII անունով։
Աղբյուրները՝ Папесса Иоанна. Существовала ли женщина, ставшая папой римским?
Փաստավավերագրական ֆիլմ ` Պատմության առեղծվածները — Հովհաննես պապուհի
Գեղարվեստական ֆիլմ ` Հովհաննեսուհի ` կին` պապական աթոռին
4.Կարդալուց հետո ներկայացրու քեզ դուր եկած հատվածը,
5.Հիմնավորիր, որ դու քրիստոնյա ես:
Վ Սարոյանի «Վելվետե շալվարը» պատմվածքը ինձ այնքան էլ դուր չի եկել։ Շարվարի մասին համարյա բան չկա գրված և շատ են ուրիշ բանիերի մասին էր։ Սարոյանի կարծիքով մարդը խեղճ է, եթե նա շարվար չունի, բայց ամեն ինչ այսպես չէ։ Նա տխուր էր, որովհետև նրա շարվարը մոդայի մեջ չի։ Նրա կարծիքով շարվարը շատ է կարևոր։ Նա մի շարվար ուներ իր քեռու շարվարը։
Однажды встретились одним летним знойным утром на опушке леса старик и молодой человек․ Оба решили присесть под мощными укатистыми ветвями старого дуба и отдохнуть от палящего, воинственно настроенного против всего мира солнца, которое с самого утра возмущалось как могло․ Молодой начал прислушиваться к старику, который то и дело что-то постоянно бормотал себе под нос и вовсю крестился․
Ты что это постоянно бормочешь, дед? Не имеется ли у тебя какой-то недуг или Лешего ненароком встретил?
Типун тебе на язык․․․тьфу! Какой недуг?! Это я так крещусь ․․․, — буркнул старик․
Ладно, старец, я пошутил․ Так что же это ты так бормочя крестишься?
Так это мне одна старуха двадцать лет назад нагадала, что умру я летним жарким днем, так после этого я в каждый летний день крещусь, чтоб Боженька сжалился надо мной, не отобрал у меня мою душонку․
Так это ты что целых двадцать лет то и делаешь что летом крестишься? А вдруг, бац, и зимой помрешь․․․ что же тогда делать? , — покачиваясь со смеху, юнец похлопал по руке старика, которая скорее напоминала лежыжку, а лицо старика было бледнее бледного․
Ах ты проходимец, ты что над моим горем смеешься? Помру сегодня, будет это на твоей совести․
Дед, скажи мне, пожалуйста, сколько лет ты живешь на этой земле?
Дед, подумал․․․ подумал․․․
Много․․․ Но дорог мне каждый момент моей жизни настолько, что не хочу и секундой раньше помереть․
А мне всего столько же, сколько ты начал креститься с того самого дня, что тебе ведьма напророчила․ И знаешь, встретил я многое на своем пути – и хорошее, и плохое. Я сын моряка, который побывал практически во всех портах мира, ощущал то, что тебе и не снилось никогда, попадал в передряги, которые могли бы быть последними в жизни, говорил с людьми, трогал животных, растения, которых мечтают увидеть многие ․․․ А я живу и радуюсь жизни как в первый и последний мой день․ И так легко на душе, что я не думаю о смерти никогда․ При надобности она сама меня найдет․
Ты не думаешь, а я вот верующий человек․ Боженька увидит, что я усердно крещусь, сжалится над стариком․
А ты уверен, что душонку твою ожидает Боженька, а не другая сила из такого же знойного места как и это утро?
Вот же проходимец! Чтоб за твоей душонкой сегодня пришел Дьявол․
Пусть приходит кто хочет, я всегда готов․․․, — с ноткой серьезности ответил молодой человек․
И не боишься ты смерти, хочешь сказать?
А что ее бояться, раз уж она ожидает каждого в тот или иной момент?! Так умер ты еще двадцать лет назад, когда послушал эту ведьму․ Жизнь твоя остановилась именно в тот день, когда страх овлодел твоим телом и мыслями․
Неправда!, — разгневанно начал колотить старик юнца․ Почем тебе знать что такое жизнь, ведь прожил ты в четыре раза меньше моего․․․?!
Я прожил в четыре раза больше твоего, глупец! Я радуюсь каждому дню: будь то прохладному, будь то знойному, будь то безоблачному, будь то дождливому․ Укачивали меня все моря и океаны мира в своих объятиях, принимали как родного все леса и поля, горы и утесы․ Я доволен всем тем, чем меня одарил Господь․․․ и даже недугом․ Я слеп, если ты того не заметил, — с улыбкой на лице сказал молодой человек․ — Хотя, конечно, ты дальше своей смерти не видишь ничего․
Как, и хочешь сказать, что будучи слепым глупцом, ты счастлив!?
Да, потому что я не увижу как смерть придет за мной, — продолжал шутить молодой человек, — в отличие от тебя․
Нет, ты действительно сумасшедший, мне лучше держаться от тебя подальше․
Иди старец․․․ С Богом․
Подсев к дубу, молодой человек ощупал ладонью острый конец корня дуба, взросшего в неправильном направлении․ Не успел молодой человек подумать, что не дай Бог еще и подскользнется старик и ударится головой о мощный корень дуба, как так и произошло․ Старец был настолько погружен в то, что крестился не поколдая рук, как не заметил, что его туника зацепилась об острый конец корня․ И стал этот день то ли пророчеством, то ли оплошностью старика, то ли его наказанием․․․ Как же мы глупы, когда думаем, что будем жить вечно․
Вопросы для обсуждения
Как и каким образом каждый из героев рассказа воспримал жизнь?
Молодой человек радуется каждому моменту жизни и он не боится смерти и не думает о ней. А старик смерти очень боится и поэтому он каждый день крестится. Старик думает что крестясь он может прожить ещё много-много лет.
Может ли страх разрушить жизнь человека?
По-моему да. Если ты чего то боишься то ты не рискуешь это делать. Страх это такая штука которая нам запрещает что-то делать или пробовать что-то новое.
С чего начинается смерть человека?
С одной лишь мысли. Потому что ты постоянно думаешь о ней и пытаешься избегать её. Но сам того не замечая мы приближаемся к ней.
У каждого человека в мире есть свое особое место, своя мечта и они хотят ее реализовать. Я тоже часть мира, и у меня есть мечты. Я учусь в школе, стараюсь хорошо учиться и со всеми иметь хорошие отношения. Моя цель – окончить школу с отличными оценками. Потом учитесь в высшем учебном заведении. Я верю, что стану хорошим врачом и буду лечить всех пациентов. Я уверен, что моя мечта сбудется. Благодаря своей патриотической работе я найду свое место в мире.
М․ Горький ,,Легенда о Данко ,,
Жило в старину племя весёлых, сильных и смелых людей. С трёх сторон их стойбище окружали непроходимые леса, а с четвёртой простиралась степь. Однажды из степи явились более сильные племена и прогнали этих людей в глубь леса, где ветви вековых деревьев не пропускали солнечного света, а из болот поднимались ядовитые испарения.
Люди стали болеть и умирать. Из леса надо было уходить, но позади были сильные враги, а впереди дорогу преграждали болота и каменные деревья-великаны, создававшие вокруг людей «кольцо крепкой тьмы». Когда налетал ветер, «весь лес глухо гудел, точно грозил и пел похоронную песню тем людям».
Люди могли бы вернуться в степь и биться насмерть, но они не могли погибнуть, потому что у них были заветы, которые не должны были исчезнуть. Долгие ночи люди сидели «в ядовитом смраде болота» и думали.
Ничто — ни работа, ни женщины не изнуряют тела и души людей так, как изнуряют тоскливые думы.
Плачь женщин над умершими и над судьбой живых породил страх в сердцах людей. Всё громче звучали трусливые слова о том, что надо вернуться в степь и стать рабами сильнейших.
И тут встал молодой красавец Данко и сказал, что надо пройти этот лес насквозь, ведь «всё на свете имеет конец». В его глазах светилось так много «силы и живого огня», что люди поверили и пошли за ним.
Труден был их путь, люди гибли в жадных пастях болот, а лес переплетал свои ветви так плотно, что каждый шаг давался с трудом. Вскоре измученные люди начали роптать на Данко, но тот шёл впереди «и был бодр и ясен».
Однажды началась гроза, и на лес опустился непроглядный мрак. Людям казалось, что из тьмы ветвей на них смотрит «что-то страшное, тёмное и холодное». Племя пало духом, но сознаваться в собственном бессилии людям было стыдно, и они выместили зло на Данко — «стали упрекать его в неумении управлять ими».
Под торжествующий шум леса усталые и злые люди стали судить Данко, называя его ничтожным и вредным. Данко же отвечал, что повёл их, потому что чувствовал в себе мужество вести. Это люди не сумели сохранить силы на долгий путь и просто шли как стадо овец.
Тогда люди захотели убить Данко, и лица их стали похожи на морды животных, не было в них ни доброты, ни благородства. От жалости к соплеменникам сердце Данко вспыхнуло огнём желания помочь им, и лучи этого могучего огня засверкали в его глазах.
Увидев, как горят глаза у Данко, люди решили, что он рассвирепел, насторожились и стали окружать его, чтобы схватить и убить. Данко понял их намерение и стало ему горько, а сердце разгорелось ещё ярче.
Желая сделать что-то для людей, Данко «разорвал руками себе грудь», вырвал своё пылающее сердце и высоко поднял его над головой.
И весь лес замолчал, освещенный этим факелом великой любви к людям, а тьма разлетелась от света его и там, глубоко в лесу, дрожащая, пала в гнилой зев болота.
Данко повёл очарованных людей вперёд, освещая путь пылающим сердцем. И сейчас люди гибли, «но гибли без жалоб и слёз». Вдруг лес расступился, и племя увидело широкую степь, полную солнца, простора и чистого воздуха.
А Данко посмотрел на степь, радостно рассмеялся и умер. Его сердце ещё пылало рядом с телом. Какой-то осторожный человек увидел это и, чего-то испугавшись, «наступил на гордое сердце ногой». Оно рассыпалось в искры и угасло.
Иногда в степи перед грозой появляются голубые искры. Это остатки горящего сердца Данко.
Ասյա Բեկլարյան 