Փետրվար ամսվա Հայոց լեզվի-գրականության հաշվետվություն

Բարև ձեզ ես Ասյան եմ և հիմա ես կներկայացնեմ փետրվար ամսվա աշխատանքներս։ Մենք կատարեցինք գործնական քերակունթյուններ (Գործնական քերականություն, Գործնական քերականություն, Գործնական քերականություն, Գործնական քերականություն, Գործնական քերականություն)։ Նաև կատարեցինք թարգմանչական կամ ստեղծագործական աշխատանքներ (Простить себя (թարգմանչական աշխատանք), Թարգմանչական աշխատանք, Թարգմանչական աշխատանք)։ Կատարեցինք Տեքստային աշխատանք։ Նաև Երկիր Նաիրի ժողովածուից ընթերցեցինք և գրառեցին մի քանի բանաստեղծություն (Երկիր Նաիրի (ժողավածու) Որպես Լայերտի որդին, որպես)։ Կատարեցի Բառարանային ֆլեշմոբ։ Համացանցում գտա Հետաքրքիր փաստեր, դեպքեր Վահան Տերյանի մասին։ Այս ամիս շատ հավես աշխատաեցինք և հուսով եմ այսպես էլ կշարունակենք։

Классная-домашняя работа

Урок 3

Упражнение 1.

Раскройте скобки. Там, где нужно, поставьте дефис.

Выйти (из) комнаты – Выйти из комнаты
из(за) болезни – из-за болезни
узнать (от)друга – узнать от друга
присесть (к)столу – присесть к столу
по(над) лесом – по-над лесом
(по)реке – по реке
взяться(за) дело – взяться за дело
инспектор (из)министерства – инспектор из министерва
невнимательный (к) людям – невнимательный к людам
скупой (на)слова – скупой на слова
из(под) стола – из-под стола
путь(к) заводу – путь к заводу
лекарства(от)гриппа – лекарства от гриппа
добрый (по)натуре – добрый по натуре
рассеянный (до)крайности – рассеянный до крайности
полезный (для)практики – полезный для практики
мечтать (о)счастье – мечтать о счастье
поставьте (на)шкаф – поставьте на шкаф
бродить (по) городу – бродить по городу
подумать (перед)тем как отвечать; – подумать перед тем как отвечать
смахнуть пыль (с)плеча – смахнуть пыль с плеча
ждать (до) утра – ждать до утра
признаться (при)всех – признаться при всех
думать (об, обо)мне – думать обо мне
(под, подо)льдом – подо льдом
(с)нами – с нами
(через) реку – через реку
(по)лугу – по лугу
(за)Днепром – за Днепром
(у)калитки – у Калитки
по(за)тыном огород – по-за тыном огродом
(со)стола – со стола
(без, безо)всяких усилий – безо всяких усилий

Упражнение 2. 

Раскройте скобки, поставив заключенные в них слова в нужном падеже.

Поступить наперекор (желание) друзей – поступить наперекор желанием друзей
идти навстречу (ветер) – идти навстречу ветру
действовать согласно (закон) – действовать согласно закону
вопреки (предсказание) – водреки предсказанию
благодаря (прочные знания) – благодаря прочным знаниям
добиться успеха благодаря (серьезное отношение) к делу – добитсься успеха благодаря серьеному отношению к делу
по (сколько) книг вы получили – по сколько книг вы получили
нам дали (несколько) тетрадей – нам дали несколько тетрадей
выдали по (десять) рублей – выдали по десять рублей
по (приезд) в город устроился в гостинице – по приезду в город устроился в гостинице
тосковал по (родное село) – тосковал по родному селу
грустил по (вы) – грустили по вам
сделать доклад по (возвращение) – сделать доклад по возвращению
приехать на стройку по (окончание) вуза – приехать ма стройку по окончанию вуза
вопреки (совет) друзей – вопреки совета друзей
тужить по (он) – тужить по нему
действовать согласно (предписание) – действовать согласно предписанию
скучать по (сын) – скучать по сыну

Упражнение 3.

Спишите, раскрывая скобки, вставляя пропущенные буквы.

1) (В) течени… дня – В течении дня
(в) продолжени… речи – в продолжении речи
(на) счет меня не беспокойся – на счёт меня не беспокойся
(в) продолжени… романа – в продолжении романа
(в) следстви… болезни – в следдствии болезни
(в) завершени… работы состоялось собрание – в завершении работы состоялось собрание
(в) следстви… которое вел опытный работник… – в следствии которое вел опытный работник
(в) течени… болезни наметились улучшения – в течении болезни наметились улучшения
(в) отличи… от Онегина… – в отличии от Онегина
(в) заключени… врача – в заключении врача
(в) заключени… юриста недостатки выявились – в заключении юриста недостатки выявились
(в) завершени… отчета; – в заключении отчёта
он пробыл (в) заключени… три года – он пробыл в заключении три года
(во)избежан… пожара – во избежании пожара
(в)отношен… доклада; – в отношении доклада
все дело (в)отлич… между героями –
(в)роде птицы – в роде птицы
(в)место веселья – в место веселья
(на)встречу волнам –   на встречу волнам

2) (В)виду длительной засухи мы часто поливали огород водой из соседнего озерка. – Ввиду длительной засухи мы часто поливали огород водой из соседнего озерка.
(В)следстви… по этому делу было много погрешностей. – Вследствие по этому делу было много погрешностей.
(В)заключени… доклада были приведены убедительные цифры. – В заключение доклада были привидены убетительные цифры.
(Не)смотря на поздний час, спать никто не ложился. – Несмотря на поздний час, никто не ложился.
В те страшные времена (в)заключени… находилось много прекрасных и умных людей из русской интеллигенции. – В те страшные времена в заключение находилось много прекрасных и умных людей из русской интеллигенции.
Парашютист прыгнул, (не)смотря вниз. – Парашютист прыгнул, несмотря вниз.
Охотники стали на поляне (на)против густых зарослей леса. – Охотники стали на поляне напротив густых зарослей леса.
(В)заключени… акта ревизии давалась оценка работы казначея. – Взаключение акта ревизии давалась оценка работы казначея.
Имей (в)виду: я могу обидеться. – Имей ввиду: я могу обидеться.
(В)следстви… ремонта клуб был закрыт. – Вследствие ремонта клуб был закрыт.

Упражнение 4.

Перепишите, раскрывая скобки и вставляя пропущенные буквы. Объясните правописание предлогов.

(В)следстви… сильного снегопада, делать (на)перекор желанию, (по)прибыти… на место, узнать (на)счет подписки, перевести деньги (на)счет фирмы, (в)следстви… по делу, (в)виду приближения осени, иметь (в)виду, (в)связи с собранием, (в)силу аттестации, иметь (в)виду ряд обстоятельств, (в)продолжени… романа известного автора, (в)продолжени… утра, идти, (не)смотря по сторонам, (не)смотря на обстоятельства, (в)место благодарности, (в)течени… пяти лет, (в)течени… бурной реки, (в)виду недостатка времени, узнать (в)последстви…, (не)что (в)роде шара, отсутствовать на занятиях (в)течени… недели, наблюдать изменения (в)течени… реки, отсутствовать (в)продолжени… месяца, читать о судьбе героя (в)продолжени… романа, отменить экскурсию (в)следстви… дождя, (в)последстви… вернется в город, договориться (на)счет транспорта, (в)виду нелетной погоды, непредвиденные обстоятельства нужно иметь (в)виду, (в)связи с изменением расписания, письма (в)роде дневника, (в)соответстви… с государственным образцовым стандартом, (не)взирая на преграды.

Вследствие сильного снегопада, делать наперекор желанию, по прибытии на место, узнать насчет подписки, перевести деньги насчет фирмы, вследствие по делу, (в)виду приближения осени, иметь (в)виду, (в)связи с собранием, (в)силу аттестации, иметь (в)виду ряд обстоятельств, (в)продолжени… романа известного автора, (в)продолжени… утра, идти, (не)смотря по сторонам, (не)смотря на обстоятельства, (в)место благодарности, (в)течени… пяти лет, (в)течени… бурной реки, (в)виду недостатка времени, узнать (в)последстви…, (не)что (в)роде шара, отсутствовать на занятиях (в)течени… недели, наблюдать изменения (в)течени… реки, отсутствовать (в)продолжени… месяца, читать о судьбе героя (в)продолжени… романа, отменить экскурсию (в)следстви… дождя, (в)последстви… вернется в город, договориться (на)счет транспорта, (в)виду нелетной погоды, непредвиденные обстоятельства нужно иметь (в)виду, (в)связи с изменением расписания, письма (в)роде дневника, (в)соответстви… с государственным образцовым стандартом, (не)взирая на преграды.

Homework

Homework

1. Choose the correct indefinite pronoun.

1) I didn’t have to pay anything for the tickets. They were free.

a) nothing
b) anything
c) something

2) We didn’t like the city. There were tourists everywhere.

a) anywhere
b) somewhere
c) everywhere

3) I think I’ve missed the train. There’s nobody on the platform.

a) anybody
b) everybody
c) nobody

4) He can’t lift his suitcase. There’s something heavy in it.

a) something
b) everything
c) anything

5) The law says that everybody has to wear a seat belt.

a) everybody
b) anybody
c) somebody

6) The restaurant was full. There was nowhere to sit.

a) anywhere
b) nowhere
c) somewhere

2. The indefinite pronouns in these sentences are incorrect. Rewrite them correctly.

1) Has somebody seen passport?

anybody

2) I was hungry because there was anything to eat.

something

3) There wasn’t nobody at the check-in desk. 

anybody

4) We didn’t have nowhere to sleep.

anywhere

5) Can I have anything to drink?

something

6) I’ll go somewhere as long as there’s a beach.

anywhere

7) I want to meet nobody from London.

somebody

8) Anybody says that Paris is amazing in the spring.

Everybody

3. Complete the dialogue with indefinite pronouns.

Liz: I’ve been thinking about the holidays. Let’s go somewhere different this year.

Phil: Were you thinking of anywhere in particular?

Liz: Well, someone at work went to Monte Carlo last year. She said it was great!

Phil: But everything in Monte Carlo is so expensive! We can’t afford a holiday.

Liz: You said the same last year and we did nothing all summer. I don’t know anyone except us who spends their holidays in their garden!

Phil: Well, if you can think of something cheap to do, I’ll agree to it.

Liz: Everyone says that camping is cheap.

Phil: OK. Let’s go and buy a tent.

4. Complete the article with indefinite pronouns.

Low-cost flights may mean you can go away somewhere exciting for the same price as it costs to stay at home, but there is another side to the story. Every time someone takes a return flight from London to New York, about 1.2 tonnes of carbon dioxide is produced. You can’t travel anywhere by plane without contributing to global warming.

So, can anything be done to solve the problem? Currently, governments seem to be doing almost nothing to control the carbon emissions from aircraft. Nobody has managed to discover an alternative fuel to kerosene yet. Governments need to do something to stop the damage airlines are causing. Relying on individuals to limit the flights they take is not the answer. There isn’t anybody who would choose a train over a plane when they have to travel over 1,000 km to a business meeting or a family wedding.

One thing is clear. If the issue of aircraft carbon emissions is not addressed, there will soon be nowhere attractive to fly to.

Հանրահաշիվ տնային աշխատանք

ա) < քանի որ բազմապատկված է 0-ով
բ) > քանի որ 0-ն ավելի մեծ է քան –ով որևէ թիվ
գ) < -ը ավելի փոքր քան +-ը
դ) > քանի որ 0-ն ավելի փոքր է քան +-ով որևէ թիվ
ե) < քանի որ 0-ն ավելի մեծ է քան –ով որևէ թիվ

ա)
բ)

ա) 2.42424242… > -2.42424242…
բ) 0 > -10.(4)
գ) 5.4444444 < 5.5444444
դ) 0.1(1) < 0.(2)
ե) 0.333333 = 1/3
զ) 1/9 = 0.(1)
է) -4.313131 > -4.31311311131…
ը) 0․(27) < 3/10

ա) 5 < 5.(1)
բ) 0.(23) > 0.234
գ) 1.2456 < 1.24563
դ) 1.2456 < 1.(3)
ե) 0.545454 < 0.(54)
զ) 0.(4) < 0.(45)

ա) -2.(7), -0.142536, 0.125, 0.1(25)
բ) -2(778), 0.(12), 1.(5)

1/9, 1/8, 0.1115, 0.124, -4,7(5), -4.7556

ա) Ճիշտ է
բ) Ճիշտ է

Изменение личных местоимений по падежам.

• Местоимения ОН, ОНА, ОНО употребляются с н после предлогов, например:
  горжусь им, ей, НО вместе с ним, с ней.
• В словах ЕГО/НЕГО пишется «г», а произносится «в».

1. Поставить местоимения в нужном падеже.

1. Идти к тебе. (ты)
2. Приглашать вас. (вы)
3. Говорить обо мне. (я)
4. Слушать её. (она)
5. Управлять вами. (вы)
6. Любить её. (она)
7. Думает о нас. (мы)
8. Пойти к ним. (они)
9. Ругать их. (они)
10. Помочь нам. (мы)
11. Учить нас. (мы)

2. Поставить местоимения в нужном падеже.

Горжусь ей.
Посмотрел на них.
Подошёл к ему.
Позвонил ей.
Помогал им.
Спросил про его.
Люблю его.
Поздоровался с ним
Хвалил её!

3. Ответить на вопросы местоимениями.
Перенесли к кому? к нему,
Беспокоились о ком? о нём.

4. Вставьте нужные формы местоимений в эти предложения:
1. Что ты знаешь о (он)?
Что ты знаеш о нём?
2. Зачем ты едешь к (она)?
Зачем ты едеш к ней?
3. Он не любит (я).
Он не любит меня.
4. Кто это с (вы)?
Кто это с вами?
5. Какие отношения между (ты) и (она)?
Какие отношения между тобой и ею?
6. Я не хочу с (они) говорить.
Я не хочу с ними говорить.
7. Она постоянно думает о (он).
Она постоянно думает о нём.
8. Кто пойдёт в кино с (мы)?
Кто пойдён в кино с нами?
9. Давайте позвоним (она).
Давайте позвоним ей.
10. Она уже забыла обо (я).
Она уже забыла обо мне.

Հանրահաշիվ տնային աշխատանք

ա) a = 1.45, b = -1.20
1.45-1.20=0,25
բ) a = 2.13. b = -3.11
2.13-3.11=-0.98
գ) a = -5.78, b = 2.54
-5.78+2.54=-3.24
-5.78-2.54=-8.32
դ) a = 0.56, b = -3.57
0.56-3.57=-3.01
ե) a = -12.54 b = -10.11
-12.54-10,11=22,65
զ) 7-0.(3) = 6.(7)
է) 1.(45)-1.2=0,25(45)
ը) 2.13-3.(1)=-0.98(11)

ա) a = -2.44, b = 1.92
-2.44 x 1.92 = -4.6848
-2.44 : 1.92 = -1,2708(3)
բ) a = 2.15, b = 0.79
2.15 x 0.79 = 1,6985
2.15 : 0.79 = 2,721518987341772
գ) a = -2.13, b = -0,01
-2.13 x (-0.01) = 0.0213
-2.13 : (-0.01) = 213
դ) a = 0.04, b = 357.69
0.04 x 357.69 = 14.3076
0.04 : 357.69 = 0.000111828678
ե) a = 0.56, b = 0.33
0.56 x 0.33 = 0.1848
0.56 x 0.33 = 1.(69)
զ) a = 0.11, b = 0.22
0.11 x 0.22 = 0.0242
0.11 x 0.22 = 0.5
է) a = 12.45, b = 10.11
12.45 x 10.11 = 125.8695
12.45 x 10.11 = 1.23145401

ա) a = 0.3, b = 0.8
0.3 x 0.8 = 0.24
0.3 : 0.8 = 0.375
բ) a = 3.6, b = 0
3.6 x (-0) = 0
-0 : 3.6 = 0
գ) a = -0.1, b = -0.6
0.1 x (-0.6) = -0.06
0.1 : (-0.6) = -0.1(6)
դ) a = 382.231, b = 0
382.231 x 0 = 0
0 : 382.231 = 0
ե) a = 0.2, b = 2
0.2 x 2 = 0.4
0.2 : 2 = 0.1
զ) a = 4.2, b = 1.3
4.2 x 1.3 = 5.46
4.2 : 1.3 = 3.23076923
է) a = 45.6, b = 10.2
45.6 x 10.2 = 465.12
45.6 : 10.2 = 4.47058824

Երբ a-ն և b-ն նույն թիվն են։

Օրինակ՝ a = 6
b = 6
6 = 6

Երբ a-ն և b-ն տարբեր թվեր են։

Օրինակ՝ a = 9
b = 5
9>5

ա) Որ թիվը 1 ավելի հեռու է այն թիվը ավելի մեծ է։
Օրինակ՝ 55>10

բ) Որ թիվը -1-ից ավելի հեռու այն ավելի փոքր է։
Օրինակ՝ -90<-56

Երբ a-ն և b-ն տարբեր թվեր են։

ա) a=9>b=7 |a=9|>|b=7|
|9|>|7|

բ) a=5>b=-7 |a=5| < |b=-7|
|5|>|-7|

ա) ոչ
բ) այո
գ) այո
Oրինակ` -69, -36, -8, -14

Գործնական քերականություն

1․Պարզ ընդարձակ նախադասությունները դարձրո՛ւ պարզ համառոտ։

Այդ քարայրներից ամենամեծը ենթադրաբար հարյուր խորանարդ մետր տարածություն է գրավում:

Ամենամեծը գրավում է։

Փարոսը հին աշխարհի յոթ հրաշալիքներից մեկն էր:

Սարի լանջից ջուրը գոչգոչալով իջնում Էր:

Ջուրը իջնում էր։

Ֆրանսիացի քիմիկոսները շաքարի մի քանի փոխարինիչ են ստացել` բուսաշաքարից երկու հարյուր հազար անգամ քաղցր:

Քիմիկոսները ստացել են։

Վաղո՜ւց, շա՜տ վաղուց, փիղը կնճիթ չուներ։

Փիղը չուներ։

2.Կարդա՛տեքստը և հարցերին պատասխանի՛ր: Պատասխաններն այնպես գրի՛ր, որ տեքստի համառոտ փոխադրության ստացվի:

Մի թագավոր կամենում էր ժողովրդին հաճոյանալ ու իր անունն անմահացնել: Օրերից մի օր բանտ գնաց, որ այնտեղ, ցմահ բանտարկվածների մեջ, դատապարտված անմեղներին ու իսկապես զղջացողներին գտնի, ազատ արձակի: Նա բանտարկյալներից յուրաքանչյուրին հարցուփորձ արեց: Բոլորն էլ բողոքի վայնասուն բարձրացրին ու կուրծք ծեծելով պահանջեցին ազատ արձակել իրենց:
-Իմ այստեղ լինելը մեծ անիրավություն է,- ասաց մեկը:
-Իմ դատավորը կաշառված էր,- ասաց մյուսը:
-Ինձ չարամտորեն զրպարտել են,- բողոքեց երրորդը:
 Ու բոլորն էլ.
-Ես չար նախանձի դժբախտ զոհն եմ…
-Ես մի դժբախտ մարդ եմ…
-Ես անմեղ եմ…
Եվ զղջման կամ ներում հայցելու մասին ոչ ոք չէր մտածում: Բանտի վերակացուն էլ յուրաքանչյուրի հանցանքը մեկիկ-մեկիկ թվարկում էր, ու թագավորը տեսնում էր, որ բոլորն էլ չարսիրտ գազաններ էին` սուտ երդումներով, շահամոլ խաբեությամբ ու այլ պղծություններով աղտոտված: Ու նա գնալով մռայլվում էր:
«Մի՞թե ինձ վիճակված չէ անունս ժողովրդի մեջ անմահացնել»,- մտածում էր:
Մեծ տխրությամբ մթագնած` արքան պատրաստվում էր բանտից դուրս ելնելու, երբ բանտախցի ամենամութ անկյունում մի կալանավորի տեսավ, որը մինչ այդ ծպտուն չէր հանել:
-Ո՞վ ես,- նրան դիմեց թագավորը,- անունդ ի՞նչ է:
-Գործածս չարիքների պատճառով մարդիկ անեծքով են հիշում անունս, դրա համար էլ չեմ ուզում, որ դու իմանաս…,-ասաց երիտասարդը:
Թագավորը տեսավ, որ կալանավորը լայն ճակատ անի ու բաց, համարձակ հայացք: Նրան երիտասարդի խոսքը զարմացրեց,  նա ասաց.
-Հրամանս է. պատմի՛ր` ժողովուրդն ինչի՞ համար անունդ անիծեց, և ինչո՞ւ չես աղմկում, թե անմեղ ես:
Եվ երիտասարդ կալանավորը մեկ առ մեկ պատմեց իր հանցանքները: Իր տխուր պատմությունը վերջացնելով` ասաց.
-Խոստովանում եմ, որ մահապատժի էի արժանի, բայց  դատավորս արդարամիտ ու գթասիրտ էր, իմ երիտասարդությունը խնայեց, մահվան չդատապարտեց:
Այդ ժամանակ թագավորի մռայլությունը վերջապես անցավ, ու նա հրամայեց.
-Հեյ, վերակացո՛ւ, այս մարդուն դո՛ւրս քշիր, քանզի այս վայրագ գայլը կհոշոտի մյուս համեստ, անմեղ գառնուկներին…
Այդպես երիտասարդ հանցագործն ազատվեց, իսկ իրենց հանցանքներն ուրացողները մնացին սահմանված պատիժը կրելու:
ժողովուրդն էլ պահեց-պահպանեց ու մեզ հասցրեց այս ուսանելի պատմությունր:

Հարցեր
1. Ինչո՞ւ թագավորը բանտ գնաց:
Նա ուզում էր իր անունը անմահացնել։ Նա գնաց այնեղ, որ տեսնի թե զմահ բանտարկյալներից ով ավելի արդար կլինի։ Նա բոլորին հարցուփորձ արեց և բոլորը սկսեցին բողոքել։

2. Բանտարկյալները թագավորին ինչպե՛ս ընդունեցին:
Նրան իրնեց շատ վայրենավարի էին պահում ու ասում էին, որ նրանցից ամեն մեկը անմեղ է։ Մեկը ասում էր թե իր բանտում լինելը անիրավություն է, մյուսի դատավորը կաշառված էր, երրորդին չարամտորեն զպարտել են և այլն։

3. Թագավորն ինչպե՞ս վերաբերվեց կալանավորների արդարացումներին:
Նա մռայլվեց, որ բոլորը անարադար էին։ Եվ վերջում նա մոտեցավ մի ուրշ երիտասարդ բանտարկյալի։

4. Երիտասարդ բանտարկյալը մյուսներից ինչո՞վ տարբերվեց:

Երիտասարդը նյուսբերի նման մինգամից վրա չտվեց, որ ինքը անմեղ և այլն։ Թագավորը ուրախացավ, որ վերջապես ինչ-որ մեկը չփորձեց համոցի իրեն, թր ինքը անմեղ է։ Նա նույնիսկ ասում էր, թր իր արաքների համար նրան պետք էր սպանել, բայց դատավորը շատ բարեսիրտ էր դրա համար բանտ ուղարկեց։

5. Թագավորն ի՞նչ վճիռ կայացրեց:

Նա ազատություն տվեց երիտասրդին։

 3.Տեքստը մեկ նախադասությամբ փոխադրի՛ր:

Սրր Ուոլթըր Ռլեյնը (անգլիացի պետական գործիչ և ծովագնաց) Ամերիկայից   Անգլիա բերեց երկու բույս` կարտոֆիլն ու ծխախոտը: Հավանաբար, նա Անգլիայում առաջին ծխողն է եղել:

Մի երեկո, երբ աշխատասենյակում նստած իր ծխամորճն էր ծխում, հայտնվեց ծառան` մի նամակ ձեռքին: Վերջինս ծխող մարդ երբեք չէր տեսել և կարծեց, թե տերն այրվում է: Նա նամակը զցեց և ահաբեկված դուրս վազեց` գոռալով.
— Տերս այրվում է, տերս այրվում է, ծուխը դուրս է զալիս նրա քթից ու բերանից: Հետո շտապ մի դույլ ջուր բերեց և տիրոջ վրա լցրեց: Վերջինս չհասցրեց անգամ բացատրել, թե ի՛նչ է իր ձեռքինը:

Մի անգլիացի պետական գործիչ Անգլիա է բերում կարտոֆիլ ու ծխախոտ և մի երեկո ծառան մտնում է նրա աշխատասենյակ և այնտեղից փախնելով գոռում էր, թե տերը այրվում է։

Շնչառություն

Կենդանի օրգանիզմների կարևոր հատկանիշներից է նյութափոխանակությունը: Կենդանի օրգանիզմների նյութափոխանակության կարևոր դրսևորում է գազափոխանակությունը:

Այն գազափոխանակությունը, երբ օրգանիզմը օդից կլանում է թթվածին և անջատում ածխաթթու գազ կոչվում է շնչառություն:

Կենդանի օրգանիզմների կայսրության զգալի մասը հարմարված է միայն գոյատևել թթվածնով հարուստ միջավայրում:

Թթվածինը մասնակցում է սննդի քայքայման և նրանից կենսական էներգիայի անջատման գործընթացին:

Գոյություն ունի շնչառության երկու բաղադրիչ` արտաքին և ներքին:

Ներքին շնչառությունը կոչվում է նաև բջջային:

Օրգանիզմի փոխադրական համակարգերի շնորհիվ յուրաքանչյուր բջիջ` մեկ առ մեկ ստանում է սննդանյութ և թթվածին: Բջիջը դրանցից ստանում է էներգիա և կենսագործում:

Բջջային շնչառության ձևերը, գրեթե անփոփոխ, բնորոշ են բոլոր տիպի կենդանի օրգանիզմներին:

Արտաքին շնչառությունը գազափոխությունն է օրգանիզմի և օդի միջև:

Արտաքին շնչառությամբ միմյանցից տարբերվում են՝ պարզագույն օրգանիզմները, բույսերը, կենդանիները:

Պարզագույն օրգանիզմները հիմնականում միաբջիջ օրգանիզմներն են կամ բազմաբջիջ ստորակարգ կենդանիները: Նրանք շնչում են օրգանիզմի ամբողջ մակերեսով:

Բույսերը շնչառության հատուկ մասնագիտացված օրգան համակարգ չունեն: Թթվածինը բջիջներին բաշխվում է միջբջջային տարածություններով: Բույսը տերևի ստորին մակերեսին ունի հատուկ բջիջներ, որոնք կոչվում են հերձանցքներ: Դրանք առաջանում են երկու կիսալուսնաձև բջջից, որոնք բացվում և փակվում են: Բացված վիճակում կատարվում է գազափոխանակություն բույսի և օդի միջև: Հերձանցքներով գոլորշանում է նաև ջուրը:

Բարձր կազմավորված կենդանիներն ունեն շնչառության մասնագիտացված օրգան համակարգ:

Ջրային կենդանիների շնչառության օրգանն է` խռիկները:

Ցամաքային կենդանիների շնչառության օրգանն է` թոքերը:

Միջատների շնչառության օրգանն է` շնչառական խողովակները՝ տրախեաները:

Կենդանիների շնչառության օրգան կարող է լինել նաև մաշկը: Գորտի գազափոխանակության գրեթե կեսն ապահովում է մաշկը:

Երկիր Նաիրի (ժողավածու)

Կարդա՛ հետևյալ բանաստեղծությունները։

• Կարծես թե դարձել եմ ես տուն»

Կարծես թե դարձել եմ ես տուն,
Բոլորն առաջվանն է կրկին.
Նորից դու հին տեղը նստում,
Շաբժում ես իլիկը մեր հին.
Մանում ու հեքիաթ ես ասում,
Մանում ես անվերջ ու արագ.
Սիրում եմ պարզկա քո լեզուն,
Ձեռներըդ մաշված ու բարակ։
Նայում եմ, մինչև որ անզոր
Գլուխըս ծնկիդ է թեքվում.
Նորից ես մանուկ եմ այսօր,
Դրախտ է նորից իմ հոգում։
Արևը հանգչում է հեռվում,
Գետից բարձրանում է մշուշ,
Հեքիաթըդ անվերջ օրորում,
Իլիկըդ խոսում է անուշ…

• «Այստեղ է լացել իմ մայրը»

Այստեղ է լացել իմ մայրը
Մորմոքն իր և իր օրորը,
Այստեղ այնպես անծայր է
Կարոտն ու այնպես խոր է։

Մեր տունը համր ու դատարկ է,
Մեր տունը որբ ու ավեր է.
Բարակ զանգակի զարկը
Լալիս է երկրիս ցավերը…

• «Հիշում եմ ինչպես այն ուշ»

Հիշում եմ ինչպես այն ուշ
Աշունն էր ոսկևորվում,—
Մայրմուտն էր ժլատ վառվում,
Բըլուրը պատել էր մուժ…

Մեր գյուղն է —սարերը մերկ,
Մեր գետը — բարակ միգում.
Զանգակը — մեղմ ու բեկուն.
Թախծում են արոտ ու հերկ…

Եվ մայրըս ահա հիվանդ,
Մրսում է, արև ուզում,
Նստած է հետըս դրսում
Անխոս ու մեղմ հնազանդ։

Եվ ծեր է մայրըս այնքան,
Փոքրիկ է —բարի մի մայր…
Ցոլում է սարը սուրսայր,
Երգում է զանգը լալկան…

1․ Դո՛ւրս գրիր անծանոթ բառերը, բացատրի՛ր։

2․ Ի՞նչ ընդհանրություն կա այս բանաստեղծությունների մեջ։

Այս բոլոր բանաստեղծությունները իր մոր մասին են։

3․ Գրավո՛ր վերլուծիր բանաստեղծությունները։

Հիշում եմ ինչպես այն ուշ

Այստեղ հեղինակը պատմում է իր տան,իր հայրենիքի մասին: Բանաստեղծության մեջ ամենակարևոր հերոսը՝ իր մայրն էր։ Քանի որ բանաստեղծության մեջ խոսվում է հենց մոր մասին։

Այստեղ է լացել իմ մայրը

Այստեղ խոսվում է կորցրած հայրենիքի մասին։ Դրա պատճառով իր տունը համր, որբ ու դատարկ էր։

Կարծես թե դարձել եմ ես տուն

Այստեղ պատմում է իր մանկության մասին։ Ինչպես էր մայրը պատմում տարբեր հեքիաթներ։

4․ Ընտրի՛ր բանաստեղծություններից մեկը, անգիր սովորի՛ր։

5․ Տեսագրի՛ր կամ ձայնագրի՛ր բանաստեղծություններից մեկը։

Homework

Գործնական քերականություն

1․ Նախադասության բառերը փոխարինի՛ր հարցում արտահայտող համապատասխան բառերով:

Օրիանկ՝ Արան հոգնած վերադարձավ դաշտից: — Ո՞վ ինչպե՞ս ի՞նչ արեց որտեղի՞ց:

Գնացքն անցավ: Եկեղեցու զանգերը ղողանջում են: Մարդը դաշտում բահով փորում էր: Մարդու ոտքը քարին կպավ: Լուսացավ: Ձին ախոռում անհանգիստ վրնջում էր: Աղջիկները ձորն իջան ջրի: Ինքնաթիռը թռչում էր արծաթե ամպերի վրայով:

Ի՞նչը ի՞նչ արեց: Ինչի՞ ինչե՞րը ի՞նչ են անում։ Ո՞վ որտե՞ղ ինչո՞վ Ի՞նչ էր անում։ Ո՞ւմ ի՞նչը ինչի՞ն ի՞նչ արեց։ Ի՞նչ արեց: Ի՞նչը որտե՞ղ ինչպե՞ս ի՞ն էր անում։ Ովքե՞ր որտե՞ղ ի՞նչ աարեցին ինչի՞։ Ի՞նչը ի՞նչ էր անում ինչպի՞սի ինչե՞րի որտեղո՞վ։

2․Նախադասությունից հանի՛ր ընդգծված բառը (ենթական): Ո՞ր բառերն ու բառակապակցությունները նրա հետ դուրս եկան:

Քամու ուժը երբեմն ապշեցնում է: Թունավոր շունչը կործանում է կենդանի ամեն բան: Կատաղի պտուտահողմը ճանապարհին ամեն ինչ կործանում է: Մրրիկի սյունը կարծես երկնային վիշապ լինի: Կործանարար մրրիկը մի անգամ ամբողջովին ավերել էր տունը՝ բացի ապակե սպասքների պահարանից (մի գավաթ անգամ չէր ջարդվել):

Քամու ուժը երբեմն ապշեցնում է: Թունավոր շունչը կործանում է կենդանի ամեն բան: Կատաղի պտուտահողմը ճանապարհին ամեն ինչ կործանում է: Մրրիկի սյունը կարծես երկնային վիշապ լինի: Կործանարար մրրիկը մի անգամ ամբողջովին ավերել էր տունը՝ բացի ապակե սպասքների պահարանից (մի գավաթ անգամ չէր ջարդվել):

Ուժը — Քամու ուժը
շունչը — Թունավոր շունչը
պտուտահողմը — Կատաղի պտուտահողմը
սյունը — Մրրիկի սյունը
մրրիկը — Կործանարար սյունը
գավաթ — Ապակե գավաթ

3․ . Նախադասությունն ընդարձակիր՝ ինչպիսի՞ կամ ո՞ր հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:

Օրինակ՝ Կինը հարցրեց: — Երիտասարդ կինը հարցրեց:

Լայնեզր գլխարկով կինը հարցրեց:

Շունը մտավ: Սիրտը քար է: Հայրն ընկեր է: Երկիրը պտտվում է:

Շունը մտավ: — Հավատարիմ շունը մտավ։
Սիրտը քար է։ — Անկոտրում սիրտը քար է։
Հայրն ընկեր է։ — Հոգատար հայրն ընկեր է։
Երկիրը պտտվում է: — Բազմամարդ երկիրը պտտվում է։

4․ Ինչպիսի՞ նախադասություններ են տրվածները: Դրանք ընդարձակի՛ր, դարձրո՛ւ յոթ-ութ բառանի:

Երկիրը պտտվում է: Հասկանում ենք: Ընկերները հեռանում են: Մոռացել ես: Գտա։

Երկիրը պտտվում է: —
Հասկանում ենք:
Ընկերները հեռանում են:
Մոռացել ես:
Գտա։

Նորմալ քաշ

Այսօր 13.02.24 թ. մայր դպրոցի բուժկետում չափեցին քաշս և հասակս.

Քաշ – 61

Հասակ – 162

Իմ անձնական բժշկական քարտից դուրս հանեցի նախորդ տարվա չափումների արդյունքները։ 2022 թվի դրությամբ

Քաշ – 48

Հասակ – 158

Մեկ տարվա ընթացքում քաշ ավելացել է 13 կգ հասակս 4 սմ։

Օգտագործելով բանաձև հաշվում եմ BMI-ը 20

Սննդակարգը (դիետա) մարդու (հաճախ` հիվանդի) սննդի հատուկ մշակված օրաբաժին և ռեժիմ է, որը բնորոշվում է սննդանյութերի որոշակի բաղադրությամբ, խոհարարական մշակման առանձնահատկություններով, սպիտակուցների, ճարպերի, ածխաջրերի, վիտամինների, հանքային աղերի որակական և քանակական կազմով: Սննդակարգի հիմքում ընկած է սննդանյութերով մարդու օրգանիզմի ֆիզիոլոգիական պահանջների բավարարումը: Սննդակարգ նշանակելիս հաշվի են առնվում հիվանդության բնույթը, կլինիկական ընթացքը, ախտաբանաանատոմիական և ֆերմենտային խանգարումները: Սննդակարգը նշանակում են բուժման եղանակներին զուգահեռ: Որոշակի քանակական և որակական հարաբերակցությամբ սննդի ընդունումը հարմարեցվում է որոշակի ժամերի: Առավել տարածված են խոցային հիվանդությունների, լեղապարկի, հաստ աղու բորբոքումների, ճարպակալման, շաքարախտի և այլ հիվանդությունների սննդակարգերը: Յուրաքանչյուր սննդակարգ, կախված հիվանդության շրջանից և փուլից, ունի հաջորդաբար կիրառվող մի քանի տարբերակ: Անհատական ցուցանիշների հիման վրա, որպես կանոն, նշանակվում են կարճ ժամկետով (1–2 օր) բեռնաթափման օրեր: Առավել տարածված են տվյալ օրն օգտագործվող մթերքի՝ մսի, ձկան, բանջարեղենի, մրգի անվանմանը համապատասխանող բեռնաթափման օրերը: Ժամանակակից պայմաններում ճարպակալման դեմ կիրառվող բազմաթիվ գրավիչ, գովազդային անվանումներով սննդակարգերից շատերը չունեն բժշկական, գիտական հիմնավորում, ուստի անհատական սննդակարգի ընտրությունը պետք է կատարի բժիշկը, հակառակ դեպքում այնկարող է վնասակար լինել օրգանիզմի համար:

աղբյուր՝ http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=1&hId=747

Կհաշվարկենք  այն քաշը, որը նորմայի մեջ է  ձեր հասակի հետ:

օր  եթե հասակը 182 սմ է, իսկ քաշը` 66 կգ:
Բանաձևը հետեվյալն է.

Նորմալ քաշի գործակից= քաշ / հասակի (2x) = 66 / 1.82 x 1.82= 19.925~20

Եթե նորմալ քաշի գործակիցն ընկած է 19-25 –ի միջակայքում, ապա ձեր քաշը գտնվում է նորմայի մեջ: Եթե այն ավել է 25-ից, ապա դուք ունեք ավելորդ քաշ, որը բացասաբար է ազդում օրգանիզմի նորմալ կենսագործունեության վրա:

Գոյություն ունի նաև այլ բանաձև, որի շնորհիվ կարող եք հաշվարկել ձեր հասակին համապատասխանող նորմալ քաշը:

Օրինակ.
(182-100)- (182-150)/2 = 66 կգ

Ճարպակալումն առաջանում է նյութափոխանակության խախտման հետեվանքով: Էներգիան ավելի շատ պահեստավորվում է, քան ծախսում: Այս խախտումը տեղի է ունենում ելնելով հետևալ պատճառներից. ոչ ռացիոնալ սննդակարգ, երկարատև քուն եվ այլն:

Ճարպակալումից խուսափելու ամենակարևոր լուծումներից է ճիշտ սննդակարգը: Բայց սա չի նշանակում, որ պետք է կտրուկ սահմանափակել ուտելը: Ամենեվին: Քաշի արագ փոփոխությունը շատ վատ է անդրադառնում օրգանիզմի գործունեության վրա, քանի որ այն սովոր է իր քաշին, որը կուտակել է աստիճանաբար: Խորհուրդ է տրվում ուտել հաճախ, բայց ոչ շատ: Նպատակահարմար է 3-4 ժամ`ընդմիջումներով:

* Երեկոյան, նամանավանդ ուշ ժամերին մի՛ ընդունեք ծանրամարս, ճարպոտ սնունդ, քանի որ գիշերն օրգանիզմի նյութափոխանակությունը թուլանում է, իսկ մարսողությունը դժվարանում:

* Ցերեկային ժամերին օգտագործեք բուսական սնունդ, քանի որ դրա մարսման համար մեծ էներգիա է պահանջվում:

* Բարձրացրեք ձեր շարժունակության ինտենսիվությունը, շատ քայլեք, շարժվեք, ակտիվ կյանք վարեք, այլ ոչ թե ձեր օրվա մեծ մասն անցկացրեք հեռուստացույցի կամ համակարգչի դիմաց`մերթընդմերթ փոխելով ձեր դիրքը բազմոցի վրա կամ աթոռի վրա:

* Զբաղվեք սպորտով: Շատ առողջարար եվ տվյալ դեպքում օգտակար է լողը, որի միջոցով դուք կունենաք առողջ օրգանիզմ եվ կազատվեք ավելորդ քաշից:

* Ավելի արդյունավետ են երկար եվ քիչ ծանրաբեռնվածություն պահանջող ֆիզիկական վարժությունները:

* Վարեք ակտիվ եվ առողջ կենսակերպ:

Հանրահաշիվ տնային-դասարանական աշխատանք

Այս նշանը նշանակում է մոտավորապես հավասարություն։ a-ն մոտավորապես հավասար է a₁-ի։

ա) 0,2
բ) 0,27
գ) 0,264

Տասնորդական կոտորակի նշանակալից թվանշան են անվանում նրա (ձախից աջ) առաջին զրոյից տարբեր թվանշանը, ինչպես նաև հաջորդ բոլոր թվանշաններից յուրաքանչյուրը։

Երկու թվերի գումարը (կամ տարբերությունը) մոտավորապես հաշվելու համար այդ թվերը կլորացնում են նույն ճշտությամբ, օրինակ մեկ հարյուրերորդականի, ապա գումարում են (կամ հանում) ստացված մոտավորությունները։

ա) 0,34
բ) 0,76
գ) 0,02
դ) 0,34

ա) 1,24
բ) 3,57
գ) 2,58
դ) 2,56

ա) 1,24
բ) 1,24
գ) -7,02
դ) 0,12

ա) 8,91
բ) -8,91
գ) 0,262
դ) 0,626

Երկրաչափություն տնային աշխատանք

,,В ожидании друзей,,

Алла Малхасян 9.2 класс

Девочка с прекрасными рыжими волосами бегала со своими друзьями по саду детского дома, откуда хорошо были видны  трущобы Москвы. Волосы цвета огня были единственным счастьем и гордостью девочки, но в скором времени ей придётся с ними растаться из-за отсустствия еды в детском доме. Так все устроено… Длинные и здоровые волосы очень ценятся. Да и девочке не очень долго осталось, если верить словам лекаря. Но она не горюет ни по жизни которую могла прожить, ни по своим волосам. Она наконец может искупить свой долг перед людьми, которые её вырастили и сохранили ей жизнь. Ведь она, как вчера, помнит о том как попала сюда. Воспитательница позвала детей внутрь здания, так как внутри было не теплее, но все же, лучше, чем находиться под снегопадом. Впереди их ждал скудный ужин, которому они были безмерно благодарны. После этого быстро стемнело и все торопились спать. Девочка легла спать, но спокойствие продлилось немного. Вскоре она услышала шум у двери. Решив, что это могут быть воспитатели, она вышла из комнаты, но звук не исчез. Девочка, как наперегонки, побежала к источнику столь странного звука и увидела нечто очень неожиданное. Перед её взором открылся летний сад полный фруктов. Девочка накинулась на них из-за своего чудовищного голода. Когда она наелась, то устремилась вглубь огромного сада, где увидела лебедей у озерца, что похоже на зеркало. Она подошла к пруду и посмотрела в него.

-Странно…, -подумала она, так как её платье было белоснежно-чистым.

Девочка играла с лебедями, пока её не начало клонить в сон. Тогда лебеди посоветовали пойти ей чуть дальше, ведь там есть место, где она сможет поспать. Девочка прислушилась к ним. Пройдя дальше, она увидела большую и мягкую кровать на которую легла.

— Было бы очень хорошо, если бы мои друзя были бы здесь со мной. Они б смогли насладиться всем этим изобилием. Завтра утром покажу им это место и мы вместе поиграем с лебедями.

С этой мыслью она легла спать, предвкушая следуюший день…

В Рождество, через множество счастливых возгласов, смеха и счастья, слышался горький плач десятка детей, которые потеряли ещё одного своего друга…

Արյան մակարդում: Արյան խմբեր: Ռեզուս գործոն: Արյան փոխներարկում

Արյան մակարդումը:

Արյան մակարդումն օրգանիզմի պաշտպանական ռեակցիան է, որի հետևանքով խցանվում է վնասված անոթի լուսանցքը և կանխվում հետագա արյունահոսությունը: Բացի այդ, արյան մակարդումը խոչընդոտում է վնասված անոթի պատից հիվանդաբեր մանրէների թափանցումն օրգանիզմ:

Մակարդումը կատարվում է հետևյալ կերպ. անոթի պատի վնասման ժամանակ արյան թիթեղիկները՝ թրոմբոցիտները, հպվելով վնասված անոթի անհարթ մակերեսին, հեշտությամբ քայքայվում են, որի շնորհիվ արյան պլազմա է արտազատվում հատուկ ֆերմենտ: Վերջինս ազդում է արյան պլազմայում լուծված պրոթրոմբին սպիտակուցի վրա`  նրան դարձնելով անլուծելի թելանման ֆիբրին:

Ֆիբրինի թելիկներն առաջացնում են ցանց, որի մեջ պահվում են արյան բջջային տարրերը, և առաջանում է խցան՝ թրոմբ, որը և փակում է վնասված անոթի լուսանցքը: Հետագայում թրոմբը լուծվում է, իսկ անոթի վնասված մասը՝ վերականգնվում: Արյան մակարդումը տեղի է ունենում 3−8 րոպեում, ընդ որում, որքան փոքր է անոթի լուսանցքը, այնքան մակարդումն ավելի արագ է կատարվում:

Ուշադրություն

Արյան մակարդման արագությունը կախված է նաև ջերմաստիճանից. բարձր ջերմաստիճանում այն արագանում է, իսկ ցածրում՝ դանդաղում:

Արյան մակարդմանը նպաստող գործոններից են կալցիումի իոնները և K վիտամինը: Ժամանակ առ ժամանակ լյարդի բջիջներում առաջանում է հեպարին կոչվող հակամակարդիչ նյութը և մղվում արյան հուն, որպեսզի անոթներում արյունը չմակարդվի կամ առաջացած մանր թրոմբները լուծվեն, հակառակ դեպքում կարող է խանգարվել արյան շարժումն անոթային համակարգում:

Արյան մակարդման գործընթացը կարող է խանգարվել տարբեր պատճառներից, որի հետևանքով արյան անոթի վնասվածքից տեղի է ունենում երկարատև արյունահոսություն: Օրինակ` ժառանգականորեն պայմանավորված հեմոֆիլիա հիվանդության ժամանակ արյունը չի մակարդվում, և անոթի պատի ամենաչնչին վնասվածքը վտանգավոր է կյանքի համար:

Արյան փոխներարկում:

Արյան մեծ քանակի կորուստների դեպքում պակասում է էրիթրոցիտների և հեմոգլոբինի քանակը, ընկնում է արյան ճնշումը: Արյան զանգվածի 1/3-ի կորուստը կյանքին վտանգ է սպառնում: Այդպիսի դեպքերում հիվանդին փոխներարկում են առողջ մարդուց վերցված արյուն: Արյուն տվող անհատը կոչվում է դոնոր, իսկ ընդունողը՝ ռեցիպիենտ:

Փոխներարկման համար դոնորից վերցված արյան վրա նախապես ավելացնում են հակամակարդիչ նյութ և փակ անոթում պահում սառը պայմաններում: Նախկինում արյան փոխներարկման փորձերը մատնվում էին անհաջողության: Պատճառն այն էր, որ հաճախ դոնորի արյան էրիթրոցիտներն ռեցիպիենտի արյան մեջ կպչում էին միմյանց, սոսնձվում և փաթիլավորվում: Այդ երևույթը կոչվում է ագլյուտինացիա: Նման դեպքում էրիթրոցիտներն արագ քայքայվում են, և հիվանդի վիճակը խիստ ծանրանում է:

Ագլյուտինացիան առաջանում է այն պատճառով, որ էրիթրոցիտների մակերեսին կան որոշակի սպիտակուցներ՝ ագլյուտինոգեններ (հակածիններ), որոնք ռեցիպիենտի արյան պլազմայում փոխազդեցության մեջ են մտնում ագլյուտինինների (հակամարմինների) հետ:

Արյան խմբեր:

Ուշադրություն

Բացահայտվել է, որ էրիթրոցիտների մակերեսին կարող են լինել A և B ագլյուտինոգեններ, իսկ պլազմայում՝  α և β ագլյուտինիններ:

Ըստ նրանց առկայության` տարբերում են արյան չորս խմբեր (տե՛ս աղյուսակը): Այսպես` որոշ մարդկանց (արյան I խումբ) էրիթրոցիտներում բացակայում են A և B ագլյուտինոգեններ, իսկ պլազմայում առկա են α և β ագլյուտինիններ: Արյան II խումբ ունեցող մարդկանց էրիթրոցիտներում լինում են միայն A ագլյուտինոգեններ, իսկ պլազմայում՝ β ագլյուտինիններ: Արյան III խումբ ունեցող մարդկանց էրիթրոցիտներում լինում են B ագլյուտինոգեններ, իսկ պլազմայում՝ α ագլյուտինիններ:

Արյան IV խումբ ունեցող մարդկանց էրիթրոցիտներում կան A և B ագլյուտինոգեններ, իսկ պլազմայում  ագլյուտինիններ չկան: Այսպիսով` արյան I խմբին պատկանող մարդկանց արյունը կարելի է ներարկել բոլորին, որովհետև նրանում չկան A և B ագլյուտինոգեններ, II և III խմբերին պատկանող արյունը կարելի է ներարկել համապատասխանորեն իրենց և IV խմբերին: IV խմբին պատկանող մարդկանց արյունը կարելի է ներարկել միայն IV խմբի արյուն ունեցող մարդկանց (տե՛ս աղյուսակը): Այդ պատճառով արյան I խումբը համարվում է համընդհանուր դոնոր, իսկ IV խումբը՝ համընդհանուր ռեցիպիենտ:

Եթե չկատարվի արյան խմբերի ճիշտ ընտրությունը, ապա փոխներարկման ժամանակ արյուն ընդունող օրգանիզմում կարող է տեղի ունենալ ագլյուտինացիա` էրիթրոցիտների քայքայում, և ավարտվել մահով: Արյան խմբերը որոշող հակածինները ժառանգաբար փոխանցվում են սերնդեսերունդ և չեն փոխվում կյանքի ընթացքում: Մարդկանց 40−50%-ը ունի առաջին խմբի արյուն, 30−40%-ը` երկրորդ, 10−20%-ը՝ երրորդ, իսկ 5%-ը՝ չորրորդ խումբ:

Ռեզուս գործոն:

Այդ գործոնը հատուկ սպիտակուցային նյութ է, որն առաջին անգամ հայտնաբերվել է ռեզուս-մակակ կապիկի էրիթրոցիտներում: Մարդկանց 85%-ի մոտ էրիթրոցիտներում առկա է ռեզուս գործոնը, ուստի նրանք կոչվում են ռեզուս դրական (Rh+), իսկ 15% մարդկանց էրիթրոցիտներում այն բացակայում է (Rh−): Եթե ռեզուս դրական արյունը ներարկվում է ռեզուս բացասական արյուն ունեցող մարդկանց, ապա վերջիններիս արյան մեջ, ի պատասխան օտարածին սպիտակուցի, առաջանում են հակամարմիններ: Բոլոր այն դեպքերում, երբ այդպիսի մարդկանց երկրորդ անգամ են ներարկում ռեզուս դրական արյուն, տեղի է ունենում էրիթրոցիտների քայքայում, հիվանդը կորցնում է գիտակցությունը և կարող է մահանալ:

Հանրահաշիվ տնային աշխատանք

ա) ռացիոնալ
բ) ռացիոնալ
գ) ռացիոնալ
դ) ռացիոնալ
ե) իռացիոնալ
զ) իռացիոնալ

ա) 14, 56, 26, 33
բ) 12, 23, 26, 31
գ) -8, -54, -57, -99
դ) 29, -65, -74, 21
ե) 5,(85), 12,14(54), 0,(01), 1,23232323…., 8,65656565…
զ) 3,1234657891011…, 0.01001000100001…, 6,10110111011110…, 5,12345678910…
է) 12, 56, 98, 52
ը) 13, 55, 89, 63
թ) 7, 2, 3, 5
ժ) 4, 12, 9, 16
ի) 6, 27, 33, 9
լ) 20, 150, 230, 40

ա) -5.25, -9.64
բ) 30, 40
գ) 55, 90
դ) 34, 51
ե) 32, 42
զ) 21, 35

Հանրահաշիվ դասարանական-տնային աշխատանք

Ա) Դրական և բացասական ամբողջ և կոտորակային թվերն ու 0-ն կոչվում են ռացիոնալ թվեր:

Բ) Թիվը որ կարելի է գրել անվերջ ոչ պարբերական տասնորդական կոտորակի տեսքով, անվանում են իռացիոնալ (ոչ ռացիոնալ) թիվ։

Գ) Ռացիոնալ և իռացիոնալ թվերը միասին անվանում են իրական թվեր։

Այո

0,1011011101110…
16.123456789101112…
-0,01001000100001…
-7,123456789101112…
15.123456789…

Այո